Tsarin aikin Harshen Hausa na SS 1 na Zango na Biyu yana mai da hankali kan haɓaka kwarewar ɗalibai wajen rubutu, fahimtar tsarin harshe, da kuma ƙwarewa a cikin adabin baka da na rubutu. Zangon zai ɗauki mahimman batutuwa na nahawu, adabi, da tarihin al’adu, tare da shirye-shiryen jarabawa.
Tsarin Aikin na Zango na Biyu:
| Mako | Jigo | Abun Cikakken Bayani |
|---|---|---|
| Mako na 1 | Ka’idojin Rubutu (Ka’idojin Rubutu) | Gabatarwa ga ka’idojin rubutu a cikin harshen Hausa, ciki har da amfani da alamar rubutu, rubutun kalmomi, da tsarin jumla. |
| Mako na 2 | Ci Gaba da Ka’idojin Rubutu (Ci gaba da Ka’idojin Rubutu) | Ci gaba da bincike kan wasu ka’idoji na rubutu masu rikitarwa, kamar haɗa jumloli, canjin lokacin aiki, da tsarin nahawu. |
| Mako na 3 | Sassan Jimla (Sassan Jumla) | Fahimtar abubuwan da ke cikin jumla, kamar suna, aiki, da abin da ake magana akai. |
| Mako na 4 | Fayyace Abubuwa da ke Sashen Suna da Aikatu | Fayace rawar da suna da aikatu suke takawa a cikin jumloli, yadda suke aiki da muhimmancinsu. |
| Mako na 5 | Insha’i: Ya Kasance Dalibai Sun Iya (Insha’i) | Muhimmancin rubuta insha cikin harshen Hausa. Dalibai za su koyi yadda ake tsara ra’ayoyi cikin rubutun insha. |
| Mako na 6 | Fadar Ire-iren Sigar Insha’i (Nau’o’in Insha’i) | Nau’o’in insha a cikin Hausa, ciki har da insha mai bayyana, na labari, na bayani, da na muhawara. |
| Mako na 7 | Rabe-rabe Adabin Baka (Nau’o’in Adabin Baka) | Bincike kan nau’o’in adabin baka na Hausa, irin su karin magana, tatsuniyoyi, da maganganu. |
| Mako na 8 | Ci Gaba da Adabin Baka (Ci gaba da Adabin Baka) | Ƙarin fahimta game da adabin baka, da kuma yadda ake amfani da labarai, waka, da tatsuniyoyi cikin gargajiya. |
| Mako na 9 | Nazari Zobe (Nazari Zobe) | Nazarin wani bangare na al’adu ko tarihin Hausa, da haɗa shi da adabi ko al’adu. |
| Mako na 10 | Malami Ya Koyar da (Rawar Malami) | Fahimtar muhimmancin rawar malami wajen koyar da harshen Hausa da adabinsa. |
| Mako na 11 | Muhimmancin Adabin Baka wajen Gane Tarihin Al’umma (Muhimmancin Adabin Baka) | Muhimmancin adabin baka wajen fahimtar tarihin al’umma da al’adunsu. |
| Mako na 12 | Jihadin Shehu Danfodio (Jihadin Shehu Danfodio) | Nazari kan jihadin Shehu Danfodio da tasirinsa ga al’ummar Hausa da al’adunsu. |
| Mako na 13 | Maimaitawa (Maimaitawa) | Maimaita dukkanin abubuwan da aka koya a wannan zangon domin tabbatar da fahimtar ɗalibai. |
| Mako na 14 | Jarabawa (Jarabawa) | Jarabawar ƙarshe don tantance fahimtar ɗalibai game da harshe, adabi, da al’adun Hausa. |
Bayani Cikakken Kan Kowane Jigo:
1. Ka’idojin Rubutu (Ka’idojin Rubutu) – Mako na 1
A wannan makon, ɗalibai za su koyi ka’idoji na asali wajen rubuta cikin Hausa, ciki har da amfani da alamar rubutu, ƙirƙirar jumloli, da rubutun kalmomi.
Misalai:
- Amfani da alamar ƙarshen jimla (.) don rufewa.
- Amfani da alamar kwama (,) wajen rarraba abubuwa cikin jerin.
- Rubutun kalmomi yadda ya kamata.
- Amfani da manyan haruffa a farkon jumla.
- Amfani da alamar tambaya (?) a cikin tambayoyi.
- Amfani da alamar magana (“”) a cikin tattaunawa.
2. Ci Gaba da Ka’idojin Rubutu (Ci gaba da Ka’idojin Rubutu) – Mako na 2
Za a bincika ka’idojin rubutu na ci gaba, ciki har da haɗa jumloli, canjin lokaci, da amfani da tsarin nahawu mai ƙalubale.
Misalai:
- Haɗa jumloli guda biyu da “da”.
- Canza lokaci daga na baya zuwa na yanzu.
- Ƙirƙirar jumlolin haɗe-da-haɗe ta amfani da haɗaƙa.
- Amfani da siffofi masu zuwa don canza suna.
- Rubuta jumloli masu rikitarwa da haɗa haɗe.
- Amfani da harshe na “passive”.
3. Sassan Jimla (Sassan Jumla) – Mako na 3
Za a koyi yadda ake rarraba jumloli zuwa sassa na musamman kamar suna, aiki, da abin da ake magana akai.
Misalai:
- “Mai shayi ya kawo shayi” (Mai shayi – suna, ya kawo – aiki, shayi – abin da ake magana akai).
- Fahimtar bambanci tsakanin suna da aiki a jumla.
- Nazari kan dangantakar suna da aiki.
- Samun abin da ake magana akai cikin jumla mai rikitarwa.
- Fahimtar amfani da abubuwan da ake magana akai.
- Fahimtar dangantakar suna da aiki.
4. Fayyace Abubuwa da ke Sashen Suna da Aikatu (Fayace Suna da Aikatu) – Mako na 4
Za a koyi yadda suna da aikatu ke aiki a cikin jumloli da yadda za a bayyana rawar da kowanne ke takawa.
Misalai:
- Suna (suna) shine “matar” (matar), aiki (aikatu) shine “ta tafi” (ta tafi).
- Fahimtar bambanci tsakanin aiki da suna.
- Samun amfani da jumloli masu amfani da su.
- Duba tsarin aiki da suna a cikin jumla.
- Tattara ma’anar aiki a cikin jumlolin da suke canza suna.
- Rubuta jumloli tare da haɗa aiki da suna.
5. Insha’i: Ya Kasance Dalibai Sun Iya (Insha’i) – Mako na 5
A wannan makon, ɗalibai za su koyi yadda ake rubuta insha daidai, suna gina dabarun tsara rubutu mai ma’ana.
Misalai:
- Rubuta insha mai magana kan rana a makaranta.
- Rubuta insha kan muhimmancin lafiya.
- Rubuta insha game da rayuwar da aka taɓa.
- Rubuta insha na muhawara kan kiyaye muhalli.
- Rubuta insha kan mutum mai ƙauna.
- Rubuta insha kan fa’idar ilimi a cikin al’umma.
6. Fadar Ire-iren Sigar Insha’i (Nau’o’in Insha’i) – Mako na 6
A wannan makon, ɗalibai za su koyi nau’o’in insha, ciki har da insha na bayyana, na labari, na bayani, da na muhawara.
Misalai:
- Insha mai bayyana game da garinku.
- Insha na labari akan wani abu da ya faru a rayuwarku.
- Insha na bayani kan muhimmancin al’adu.
- Insha na muhawara kan tasirin fasaha a cikin ilimi.
- Insha mai kwatanta bambanci tsakanin rayuwar ƙauye da birni.
- Insha mai bada bayanin jagoranci na Hausa.
7. Rabe-rabe Adabin Baka (Nau’o’in Adabin Baka) – Mako na 7
A wannan makon, za a koyi nau’o’in adabin baka kamar karin magana, tatsuniyoyi, da kuma maganganu.
Misalai:
- Karin magana “Idan ruwa ya gudu, kifi zai tashi”.
- Tatsuniya ta Hausa da ke ƙunshe da darasi.
- Maganganu na gargajiya a cikin al’adun Hausa.
- Labarin tatsuniya wanda ke nuni da darasin rayuwa.
- Amfani da adabin baka wajen nuna kyawawan halaye.
- Ma’anar karin magana wajen kawo misalai cikin al’umma.
8. Ci Gaba da Adabin Baka (Ci gaba da Adabin Baka) – Mako na 8
Za a ci gaba da koyan adabin baka, musamman wajen ƙarin fahimtar hanyoyin labarun baka da kuma dabarun wakoki.
Misalai:
- Gudanar da tatsuniya cikin harshen Hausa.
- Yin amfani da waƙoƙi wajen ba da labari.
- Aikin Griot wajen yada tarihin al’umma.
- Amfani da adabin baka wajen tabbatar da tarihi.
- Harshe na bakar jama’a a cikin al’ada.
- Samun haɗin kai tsakanin ɗalibai da malamai.
9. Nazari Zobe (Nazari Zobe) – Mako na 9
A wannan makon, za a koyi nazari kan wani bangare na al’adun Hausa ko tarihin wani ɗan ƙabilar Hausa.
Misalai:
- Nazari kan tarihin Shehu Danfodio da jihadinsa.
- Nazari kan al’adun maza da mata a cikin Hausawa.
- Nazari kan dangantakar Hausawa da sauran ƙabilu.
- Aikin noma da al’adun Hausawa.
- Fahimtar bambancin al’adu tsakanin ƙauye da birni.
- Binciken tarihi da canje-canjen al’adu.
10. Malami Ya Koyar da (Rawar Malami) – Mako na 10
A wannan makon, ɗalibai za su koyi muhimmancin rawar malami wajen koyar da harshe da adabi.
Misalai:
- Malamai suna ba da shawarwari kan rubutu.
- Malamai suna koya wa ɗalibai yadda za su tsara rubutu mai kyau.
- Amfani da ƙwarewar malami wajen bayyana adabi mai amfani.
- Ƙarfafa fahimtar ɗalibai game da nazari da bincike.
- Ayyukan malami wajen inganta harshen Hausa.
- Hanyoyin malami na sauƙaƙe koyarwa ga ɗalibai.
11. Muhimmancin Adabin Baka wajen Gane Tarihin Al’umma – Mako na 11
A wannan makon, ɗalibai za su koyi yadda adabin baka yake taimakawa wajen gane tarihin al’umma.
Misalai:
- Maganganun gargajiya da tarihin gargajiya.
- Gudunmawar adabin baka wajen yada ilimi.
- Ayyukan masu haɓaka adabin baka.
- Tsarin adabi da tarihi a cikin al’ada.
- Darasi daga tarihin al’ummar Hausa.
- Adabin baka a cikin al’ummar Hausa da sauran ƙabilu.
12. Jihadin Shehu Danfodio (Jihadin Shehu Danfodio) – Mako na 12
A wannan makon, za a koyi game da jihadin Shehu Danfodio da yadda ya canza tarihin Hausawa da al’adunsu.
Misalai:
- Tarihin Shehu Danfodio da jihadinsa.
- Rawar Shehu Danfodio wajen kafa daular Sokoto.
- Ƙarfin jihadin Shehu Danfodio wajen koyar da addini.
- Fahimtar canje-canjen al’adu da aka samu daga jihadi.
- Jihadin Shehu Danfodio da tasirinsa ga Hausawa.
- Ƙirƙirar daular Sokoto daga jihadin Shehu Danfodio.
13. Maimaitawa (Maimaitawa) – Mako na 13
A wannan makon, za a maimaita dukkan abubuwan da aka koya domin ƙarin fahimta kafin jarabawa.
14. Jarabawa (Jarabawa) – Mako na 14
A wannan makon, za a gudanar da jarabawa domin duba fahimtar ɗalibai kan dukkan abubuwan da aka koya.
Kammalawa:
Wannan tsarin aiki yana da muhimmanci wajen taimakawa ɗalibai su inganta kwarewarsu a harshen Hausa da kuma fahimtar adabi da al’adun Hausawa. Yana ba da damar koyon adabin baka, rubutu, da nazarin tarihin al’umma cikin tsari mai kyau.
