A cikin wannan jagorar, za mu yi cikakken bayani game da tsarin ayyukan makaranta na SS2 (Senior Secondary School, Shekara ta 2) na lokacin karatu na biyu. Wannan tsarin yana nufin taimaka wa malamai da dalibai wajen fahimtar darussan da kuma yadda za a aiwatar da su cikin nasara. Kowanne batu zai bayyana cikin cikakken bayani tare da misalai masu sauki don fahimta, wanda zai saukaka dalibai da malamai, musamman ma wadanda ba su da masaniya sosai.
Tsarin Ayyukan Makaranta na SS2 na Lokacin Karatu na Biyu (Hausa)
Mako | Jigon Darasi | Abubuwan Ciki |
---|---|---|
Mako 1 | Azuzuwa Kalmomi | Gabatarwa ga Amfani da Kalmomi a Hausa – Wannan darasin yana koyar da yadda ake amfani da kalmomi, fahimtar ma’anar kalmomi daban-daban, da kuma yadda za a yi amfani da su a cikin jimloli. Misalai sun hada da: 1. Gida (house), 2. Nahuwa (life), 3. Ruwa (water), 4. Hanya (road), 5. Al’ada (culture), 6. Gaskiya (truth). |
Mako 2 | Azuzuwa Kalmomi | Ci gaba da Nazarin Kalmomi da Amfanin Su – Wannan yana kara zurfafa fahimtar kalmomi da yadda za a iya amfani da su a cikin jimloli da dama. Misalai sun hada da: 1. Bari (leave), 2. Sanya (put), 3. Koyar (teach), 4. Fara (begin), 5. Daga (raise), 6. Dauka (take). |
Mako 3 | Azuzuwa Kalmomi | Amfani da Kalmomi a Cikin Yanayi da Hadadden Jimloli – Wannan darasin yana koya yadda ake amfani da kalmomi a cikin yanayi daban-daban da kuma hadadden jimloli. Misalai sun hada da: 1. Mai kyau (good), 2. Mai son (lover), 3. Tsayi (height), 4. Kayan abinci (foodstuff), 5. Gari (town), 6. Zuwa (go). |
Mako 4 | Nazarin Wakokin Baka | Nazari kan Wakokin Gargajiya da Muhimmancin Su – Wannan darasin yana koya wa dalibai yadda wakokin gargajiya ke dauke da sako da kuma yadda suke nuna al’adunmu. Misalan wakokin sun hada da: 1. Duniya (World), 2. Babu Gaskiya (No truth), 3. Karamin Gida (Little House), 4. Labarin Soyayya (Story of love), 5. Ruwan Gari (Rain of Town), 6. Hausa Kyauta (Gift of Hausa). |
Mako 5 | Nazarin Wakokin Baka | Wakokin Gargajiya da Hanyar Su Ta Koyar da Kyawawan Halaye – Wannan darasin yana koya wa dalibai yadda wakokin gargajiya ke dauke da darasi da kyawawan halaye. Misalai sun hada da: 1. Matar Juna (Mother’s Love), 2. Zaman Lafiya (Peaceful Living), 3. Mai Gaskiya (Truthful Person), 4. Fadakarwa (Awakening), 5. Kwikwayo (Cheerfulness), 6. Neman Ilimi (Seeking Knowledge). |
Mako 6 | Ginin Kalmoni | Gina Kalmoni: Hanyoyin Gina Kalmomi Daga Asali – Wannan darasin yana koyar da yadda ake gina kalmomi daga asali da kuma amfanin su a cikin hada-hadar rayuwa. Misalai sun hada da: 1. Gidajen ruwa (water tanks), 2. Shugaban kasa (leader of the nation), 3. Mai dakin aure (wife/husband), 4. Jirgin ruwa (boat), 5. Mai kaya (merchant), 6. Hasken rana (sunlight). |
Mako 7 | Ginin Kalma | Fahimtar Tsarin Kalmomi a Hausa – Wannan darasin yana koyar da yadda ake hada kalmomi masu sauki da kuma yadda ake amfani da su a cikin hada-hadar rayuwa. Misalai sun hada da: 1. Mai aiki (worker), 2. Matar gida (housewife), 3. Al’ummar gari (town folk), 4. Gidan aiki (workplace), 5. Mai kula (caretaker), 6. Mai hankali (intelligent). |
Mako 8 | Insha’i | Rubutun Insha: Gabatarwa ga Insha (Rubutun Kasidu) – Wannan darasin yana koyar da yadda ake rubuta insha mai kyau tare da gina ra’ayi da fahimtar jigon rubutu. Misalai sun hada da: 1. Me yasa aikin noma yake da muhimmanci? (Why is farming important?), 2. Rayuwar matasa (Youth Life), 3. Ayyukan gwamnati (Government Activities), 4. Tarihin Shehu Usman Dan Fodio (History of Shehu Usman Dan Fodio), 5. Yadda ake kula da muhalli (How to care for the environment), 6. Rayuwa a garinmu (Life in our town). |
Mako 9 | Nazarin Tatsunniyoyi da Labarai | Nazari kan Tatsunniyoyi da Labarai: Fahimtar Darasin Da Suka Kunsa – Wannan darasin yana koya wa dalibai yadda tatsunniyoyi da labarai ke dauke da darasi mai kyau da kyawawan halaye. Misalai sun hada da: 1. Kakakin Dodo (The Story of the Hyena), 2. Rashin Kwarewa (Lack of Expertise), 3. Hankali Mai Girma (Great Wisdom), 4. Zaman Tare (Living Together), 5. Zabi mai kyau (Good Choice), 6. Zuguna (Arrogance). |
Mako 10 | Nazarin Tatsunniyoyi da Labarai | Tatsunniyoyi da Tasirinsu a Kan Al’umma – Wannan darasin yana duba yadda tatsunniyoyi da labarai ke tasiri a cikin al’umma da kuma yadda suke taimaka wajen canza tunani. Misalai sun hada da: 1. Gidan Baki (Guest House), 2. Kyakkyawar Niyya (Good Intentions), 3. Kare Hakkin Kowa (Protecting Everyone’s Rights), 4. Tarihin Bahaushe (History of the Hausa), 5. Mutuncin Maza (Respect for Men), 6. Cin Hanci (Corruption). |
Mako 11 | Camfe-Camfe da Magungunan Gargajiya | Nazarin Al’adu da Magungunan Gargajiya a Al’adun Hausa – Wannan darasin yana koya wa dalibai yadda ake amfani da magungunan gargajiya da al’adun gargajiya wajen inganta lafiyar jiki da ruhu. Misalai sun hada da: 1. Maganin Dole (Herbal Medicine), 2. Kadin Gargajiya (Traditional Marriage), 3. Giyar Kunu (Millet Drink), 4. Ruwan zuma (Honey Drink), 5. Labarin kowa (Everyone’s Story), 6. Maganin zuciya (Heart Remedy). |
Mako 12 | Maimaitawa | Sake Nazarin Abubuwan Da Aka Koya – Wannan makon yana mai da hankali kan nazarin darussa da aka koyar a cikin wannan zangon da kuma yadda za a koyi sabbin abubuwa ta hanyar aiki da juna. Misalai sun hada da: 1. Daga daga (Repetition), 2. Zama lafiya (Live peacefully), 3. Taimako (Help), 4. Nasara (Success), 5. Sannu da aiki (Well done), 6. Ruhin hadin kai (Spirit of togetherness). |
Mako 13 | Jarabawa | Jarabawar Karshe na Lokacin Karatu na Biyu – Wannan makon zai zama na gwajin karshe don tantance fahimtar dalibai a kan dukkanin abubuwan da aka koya a wannan zangon. |
1. Azuzuwa Kalmomi (Darasi 1)
Bayani Akan Maudu’in: Azuzuwa kalmomi yana nufin koyon kalmomi, ma’anarsu, da yadda ake amfani da su cikin ingantaccen hanya a harshen Hausa. Wannan darasi zai fara da koyar da dalibai kalmomi na yau da kullum da yadda za su tsara su cikin jumloli masu ma’ana.
Misalai:
- Kalmomi na yau da kullum: Kalmomi kamar gida (house), tsofaffi (elderly), ya (yes), a’a (no).
- Kalmomi masu ma’ana guda biyu: Dadi (sweet) vs Zaƙi (delicious).
- Kalmomi na musamman: Kalmomi da ake amfani da su musamman kamar sabulu (soap) a lokacin tsabtace jiki.
Aikin Karatu:
- Karanta jerin kalmomi guda 10 da ake amfani da su a kullum, sannan ka yi amfani da su a cikin jumloli.
- Nemi kalmomi guda 5 a cikin rayuwarka ta yau da kullum kuma ka yi amfani da su cikin jumloli.
Tambayoyi don Tattaunawa:
- Menene ma’anar “Kalmomi”?
- Ka kawo misalai guda uku na kalmomi masu ma’ana guda biyu.
- Ta yaya zaka yi amfani da kalmar tsofaffi a cikin jumla?
2. Azuzuwa Kalmomi (Darasi 2)
Bayani Akan Maudu’in: Wannan darasi zai ci gaba da koya muku yadda ake amfani da kalmomi a cikin yanayi daban-daban. Zai mayar da hankali kan yadda ake amfani da kalmomi masu dacewa bisa ga al’amura.
Misalai:
- Kalmomi masu bambanci: Gaskiya (truth) vs Karya (lie).
- Kalmomi masu hadin kai: Jirgin sama (airplane) daga Jirgi (plane) da Sama (sky).
- Kalmomi masu amfani: Daga (from), zuwa (to), da (with).
Aikin Karatu:
- Yi amfani da kalmomi masu bambanci guda uku cikin jumloli.
- Nemi kalmomi masu hadin kai daga littafin karatu ko mujallar da kake karantawa.
Tambayoyi don Tattaunawa:
- Menene bambanci tsakanin kalmomi masu bambanci da kalmomi masu hadin kai?
- Ka kawo misalai guda uku na kalmomi masu bambanci.
- Ta yaya zaka yi amfani da kalmar zuwa a cikin jumla?
3. Azuzuwa Kalmomi (Darasi 3)
Bayani Akan Maudu’in: A wannan darasi, za mu koyi yadda ake kirkirar kalmomi ta hanyar amfani da kundayen kalmomi (prefixes da suffixes). Wannan yana taimaka wa dalibai su fahimci yadda kalmomi ke canzawa.
Misalai:
- Fassarar kalmomi: Farawa (starting) daga Fara (begin).
- Kalmomi masu sauyi: Halin (nature) ya zama Halinta (her nature).
- Ginin kalmomi: Haɗa kalmomi biyu kamar Gidan ruwa (water tank) daga Gida (house) da Ruwa (water).
Aikin Karatu:
- Rubuta jumloli guda biyar da suka haɗa da kalmomi masu sauyi ko prefix.
- Nemi kalmomi da suka samo asali daga manyan kalmomi (compound words) a cikin littafinka.
Tambayoyi don Tattaunawa:
- Menene ma’anar Ginin Kalmomi?
- Ta yaya ake kirkirar kalmomi masu sauyi daga kalmomin asali?
- Ka kawo misali na kalmar da aka kirkira ta hanyar hadin kalmomi.
4. Nazarin Wakokin Baka (Darasi 4)
Bayani Akan Maudu’in: Nazarin wakokin baka yana nufin fahimtar wakokin gargajiya da aka rera domin bayyana tarihin al’umma da koyar da darussa. Wannan darasi zai koyar da dalibai yadda ake amfani da wakokin baka wajen fahimtar al’adu da kimiyya.
Misalai:
- Wakokin gargajiya: Wakokin da ake rera a cikin bukukuwa kamar aure, haihuwa, da sauransu.
- Wakokin jigo: Wakoki da ke nuna darussa kamar zaman lafiya ko hadin kai.
- Wakokin rakiya: Wakoki da ke ba da shawara kamar mutanen da su koyi girmamawa ga manya.
Aikin Karatu:
- Kalli wani wakar gargajiya sannan ka rubuta darasin da kake koya daga wannan waka.
- Karanta waka guda daya da ke bayyana wani darasi daga al’adar Hausa.
Tambayoyi don Tattaunawa:
- Menene ma’anar wakokin baka?
- Yaya wakokin gargajiya ke taimakawa wajen koya wa matasa darussa?
- Ka kawo misalin wani waka da ke koyar da zaman lafiya.
5. Nazarin Wakokin Baka (Darasi 5)
Bayani Akan Maudu’in: A wannan darasi, dalibai za su koyi yadda ake fahimtar tsarin wakokin baka, tsarinsu, da amfani da karin magana ko misalai.
Misalai:
- Hanyoyin rubutu: Amfani da maimaitawa a cikin waka kamar kira-kira (call-and-response).
- Metaphors: Misali, kalmar gida (house) tana iya zama alamar tsaro.
- Wakokin ritu: Wakoki da ake amfani da su a bukukuwan gargajiya.
Aikin Karatu:
- Nemi kalmomin da aka yi amfani da su a cikin waka ko tatsuniya da suka zama karin magana.
- Rubuta waka guda daya da ke amfani da maimaitawa ko karin magana.
Tambayoyi don Tattaunawa:
- Menene karin magana (metaphor)?
- Yaya ake amfani da karin magana a cikin wakokin baka?
- Wane tasiri ne wakar ritu ke da shi a cikin al’adar Hausa?
6. Ginin Kalmoni (Darasi 6)
Bayani Akan Maudu’in: Darasi na 6 yana duba yadda kalmomi suke aiki wajen gina jimloli. Dalibai za su koyi yadda ake tsara kalmomi cikin jumloli mai ma’ana.
Misalai:
- Fassara kalmomi: Ma’aikata daga Ma’aikata (work) + -a (plural).
- Sanya suna: Ta yaya ake gina sunaye ko lakabi.
- Gina jumla: Tsara kalmomi daga sama zuwa kasa cikin ma’ana.
Aikin Karatu:
- Rubuta jumloli guda biyar da suka haɗa da kalmomi masu haɗin kai.
- Nemi kalmomi daga littafinka, sannan ka yi amfani da su cikin jumloli.
Tambayoyi don Tattaunawa:
- Me ake nufi da ginin kalma?
- Me yasa gina jumla mai kyau yake da muhimmanci?
- Ta yaya kake amfani da kalmar halinta a cikin jumla?
7. Ginin Kalma (Darasi 7)
Bayani Akan Maudu’in: Wannan darasi yana duban yadda ake hada kalmomi ta amfani da siffofi ko ƙarin kalmomi domin samun sabbin ma’ana. Zai taimaka wajen kara fahimtar yadda Hausa ke aiki a matakin kalma.
Misalai:
- Amfani da anti- (anti-) kamar a cikin antikashe (antidote).
- Suffix -ya kamar baba-ya (fatherly).
- Compound words kamar Dakata (stop) daga da (place) da kata (stop).
Aikin Karatu:
- Kirkira kalmomi guda 10 da suka haɗa da prefixes da suffixes.
- Nemi kalmomi daga littafin karatu sannan ka bayyana asalin su.